Trong lĩnh vực gia công thực phẩm chức năng, sự chọn lựa giữa các dạng bào chế như viên nang, viên nén, viên hoàn, bột, cốm, siro phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tính chất của thành phần hoạt chất, mục tiêu sử dụng và sự thoải mái của người tiêu dùng. Cùng Gotime Eco tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!

Các dạng bào chế thực phẩm chức năng

Gia công thực phẩm chức năng dạng viên nén

Viên là dạng bào chế phổ biến và thông dụng nhất trong lĩnh vực sản xuất thực phẩm chức năng hiện nay. Đây là dạng bào chế rắn, mỗi viên đại diện cho một đơn vị phân liều và có thể được sử dụng bằng cách nhai, uống, ngậm, đặt hoặc hòa vào nước.

Viên nén có nhiều ưu điểm vượt trội. Đầu tiên, chúng đã chia liều 1 lần một cách tương đối chính xác, có thể được vận chuyển và sử dụng một cách thuận tiện do thể tích nhỏ gọn và trọng lượng nhẹ. Viên nén cũng có đa dạng cách sử dụng như nuốt, nhai, ngậm, pha thành dung dịch hoặc hỗn dịch để uống.

Trên mặt viên, có thể có ký tự để nhận biết tên sản phẩm, giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận biết. Về mặt công nghệ, hoạt chất trong viên nén được bảo quản ổn định hơn, có tuổi thọ lâu hơn so với dạng lỏng hoặc dạng bột do giảm tiếp xúc với các yếu tố gây phân hủy như oxy, không khí, nước hoặc ẩm.

Viên nén có khả năng kết hợp nhiều hoạt chất, và chúng dễ dàng che giấu mùi vị khó chịu của hoạt chất. Các công nghệ bao phim có thể được áp dụng để tăng tính thẩm mỹ và giảm mùi vị không mong muốn. Ngoài ra, có thể sử dụng các công nghệ tiên tiến như bao chống ẩm, bao tan trong ruột, hoặc kiểm soát giải phóng hoạt chất để kéo dài thời gian tác dụng hoặc tác động tại đích.

Cuối cùng, từ góc độ sản xuất, viên nén là dạng bào chế dễ đầu tư và sản xuất lớn, giúp giảm giá thành của sản phẩm.

Ngoài những ưu điểm nêu trên, viên nén cũng mang đến một số hạn chế:

Khả năng Điều Chế: Không phải tất cả các dược chất đều có thể được chế tạo thành viên nén.
Sinh Khả Dụng Giảm: Sau khi viên nén, do tác động của lực nén cũng như tác động từ tá dược, diện tích tiếp xúc của dược chất với môi trường hòa tan giảm đi. Đối với các hoạt chất khó tan hoặc ít tan, sinh khả dụng của chúng có thể giảm.
Ảnh Hưởng Đến Độ Ổn Định: Trong quá trình bào chế viên nén, tùy thuộc vào công nghệ sử dụng, độ ổn định của hoạt chất có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như lực nén, ẩm, nhiệt độ và tá dược.

Gia công thực phẩm chức năng viên hoàn

Viên tròn là dạng bào chế rắn hình cầu, được tạo thành từ bột chứa hoạt chất, dược liệu hoặc chiết xuất từ dược liệu, kèm theo tá dược theo tỉ lệ khối lượng cố định. Công dụng chủ yếu của viên tròn là để uống. Loại viên này thường được sử dụng phổ biến trong quá trình bào chế thuốc đông y hoặc sản xuất thực phẩm chức năng từ dược liệu, được gọi là viên hoàn.

Ngoài những ưu điểm chung của dạng viên rắn như ổn định hoạt chất, ít biến chất, khả năng phối hợp nhiều loại hoạt chất, kích thước nhỏ gọn dễ vận chuyển và bảo quản, viên tròn còn có thể áp dụng các công nghệ bao giúp che giấu mùi vị hoạt chất, bảo vệ hoạt chất hoặc kiểm soát giải phóng hoạt chất. Viên tròn có một số ưu điểm chính, bao gồm kỹ thuật bào chế đơn giản, không đòi hỏi các thiết bị phức tạp, và dễ dàng sản xuất.

Tuy nhiên, viên tròn cũng mang đến một số nhược điểm. Khó khăn trong việc tiêu chuẩn hóa chất lượng là một điểm yếu quan trọng, do có sự biến động lớn về khối lượng. Đặc biệt, đối với thuốc hoàn từ dược liệu chưa xác định rõ hoạt chất, việc đánh giá chất lượng trở nên khó khăn. Ngoài ra, việc bảo quản vệ sinh trong quá trình sản xuất viên hoàn ở quy mô nhỏ cũng là một thách thức.

Gia công thực phẩm chức năng viên nang (viên nang cứng – viên nang mềm)

Viên nang, một dạng bào chế phổ biến, được chia thành hai loại chính:

Viên Nang Cứng:

Vỏ nang cứng bao gồm 2 phần thân và nắp, chúng khít với nhau.
Loại nang này có khả năng hấp thụ nước và tan nhanh chóng trong cơ thể, tạo cảm giác dễ dàng hơn khi sử dụng so với việc uống trực tiếp.
Nang cứng thường được sử dụng để chứa các hoạt chất được bào chế ở dạng bột hoặc cốm nghiền nhỏ.

Viên Nang Mềm:

Vỏ nang mềm là một khối thống nhất và có độ đàn hồi, được sản xuất qua các công đoạn bơm đầy và đóng với vỏ chứa thành phần gelatin.
Độ mềm dẻo và đàn hồi của vỏ nang mềm phụ thuộc vào hàm lượng và loại gelatin được sử dụng.
Nang mềm thường được ưa chuộng khi chứa các hoạt chất được bào chế ở dạng hỗn dịch hoặc dung dịch.

Gia công thực phẩm chức năng dạng dung dịch

Dạng dung dịch nước là một hình thức bào chế trong đó một hoặc nhiều hoạt chất hoặc chiết xuất thảo dược được hòa tan trong dung môi là nước. Trong quá trình sản xuất thực phẩm chức năng dạng dung dịch, thường cần sử dụng các tá dược để tạo hương vị ngọt và mùi thơm, làm cho sản phẩm trở nên dễ uống và hấp dẫn cho người tiêu dùng. Điển hình cho dạng bào chế này là siro, một dạng dung dịch có cấu trúc lỏng và sánh, được sử dụng rộng rãi trong sản xuất thực phẩm chức năng.

Siro thường có tỷ lệ đường cao, khoảng 56-64%, được tạo ra bằng cách hòa tan hoạt chất vào siro đơn (dung dịch chứa đường với hàm lượng cao, khoảng 165g đường/100g nước, và chưa có hoạt chất) hoặc thông qua việc hoà tan đường vào dung dịch chứa hoạt chất. Sự kết hợp giữa hoạt chất và đường tạo nên một dạng bào chế ngon miệng và dễ sử dụng, thường được ưa chuộng trong thị trường thực phẩm chức năng.

Thực phẩm chức năng dạng dung dịch mang lại nhiều ưu điểm, bao gồm việc hoạt chất đã được hòa tan trước đó trong sản phẩm, giúp tăng cường quá trình hấp thụ so với các dạng thuốc rắn. Đặc biệt, không gây kích ứng khi tiếp xúc với niêm mạc, điều này làm cho sản phẩm này trở nên thuận tiện, đặc biệt là cho trẻ em, người già, và những người khó khăn trong quá trình nuốt.

Tuy nhiên, dạng dung dịch thường có độ ổn định kém hơn do các phản ứng thủy phân, racemic hóa, tạo phức, tương kỵ, và sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc xảy ra nhanh chóng và dễ dàng hơn. Điều này có thể dẫn đến phân hủy dược chất và phá hỏng sản phẩm, là một trong những thách thức cần được quản lý trong quá trình sản xuất và bảo quản thực phẩm chức năng dạng dung dịch.

Gia công thực phẩm chức năng dạng cốm, bột

Dạng bột là dạng bào chế rắn khô tơi, được sản xuất từ một hoặc nhiều loại bột, bao gồm hoạt chất hoặc chiết xuất thảo dược, có kích thước xác định thông qua quá trình trộn để tạo thành hỗn hợp đồng nhất. Dạng bột này có thể được sử dụng bằng cách uống hoặc ngoại tiêu thụ.

Dạng cốm là một dạng bào chế rắn, thường được sản xuất từ bột hoạt chất và tá dược dính để tạo thành các hạt nhỏ có đường kính khoảng 1-2 cm. Dạng thuốc cốm này thường được thiết kế đặc biệt để phù hợp với việc sử dụng cho trẻ em.

Ưu điểm chính của dạng này là kỹ thuật đơn giản, không đòi hỏi phức tạp. Dạng rắn nên dễ đóng gói và vận chuyển. Ít tương tác, tương kỵ hơn so với các dạng lỏng nên có thể phối hợp nhiều loại hoạt chất khác nhau trong cùng công thức. Quá trình bào chế không chịu tác động của nhiệt, ẩm, lực nén; tương đối bền trong bảo quản; tuổi thọ kéo dài; thích hợp với các hoạt chất dễ bị thủy phân, dễ bị oxy hóa, dễ bị biến chất trong quá trình sản xuất.

Ngoài ra, do diện tích tiếp xúc lớn, không chịu tác động của lực nén và tá dược dính, nên dạng bột dễ hòa tan và giải phóng hoạt chất, sinh khả dụng cao hơn so với các dạng thuốc rắn khác. Tuy nhiên, diện tích tiếp xúc lớn cũng có thể dẫn đến việc hút ẩm, do đó, bao bì cần phải có khả năng chống ẩm tốt. Một số hoạt chất nhạy cảm có thể yêu cầu đóng gói trong các loại bao bì hút chân không để hạn chế tiếp xúc với không khí và hơi nước.

Dạng bào chế gia công thực phẩm chức nào hiệu quả nhất?

Các dạng bào chế đều sở hữu những ưu điểm và nhược điểm riêng, do đó, việc lựa chọn phụ thuộc vào tính chất của sản phẩm hoặc đối tượng mà sản phẩm hướng đến.

Ví dụ:

Đối với đối tượng như người cao tuổi, trẻ nhỏ, hoặc những người gặp khó khăn trong việc nuốt, ưu tiên có thể đặt vào các dạng sản phẩm có kết cấu nhỏ và mềm như viên nang, viên hoàn, hoặc dung dịch.

Với các sản phẩm hỗ trợ cải thiện bệnh lý và yêu cầu hàm lượng dược chất cao, dạng viên nén có thể là lựa chọn an toàn và tối ưu.

Ngoài ra, có những hoạt chất sẽ phát huy hiệu quả tốt ở dạng rắn, trong khi các hoạt chất khác có thể an toàn hơn khi ở dạng lỏng… Các chuyên gia giàu kinh nghiệm tại nhà máy Gotime Eco sẽ hỗ trợ tư vấn và hoàn thiện công thức trong quá trình nghiên cứu.

Hệ thống máy móc và dây chuyền sản xuất của Gotime Eco đạt chuẩn GMP, giúp tối ưu hóa và hạn chế tối đa các nhược điểm của từng dạng bào chế.

Tóm lại, không có dạng bào chế nào là tuyệt đối hiệu quả, chỉ có dạng bào chế phù hợp nhất. Nếu bạn có ý tưởng gia công thực phẩm chức năng và cần sự tư vấn toàn diện từ A-Z, hãy liên hệ ngay với Gotime Eco để nhận được hỗ trợ chuyên nghiệp qua đường dây nóng 082.944.6155.